Zapoznamy się z niezwykle prostym urządzeniem, którego zasada działania jest często stosowana w samochodzie. Dwie deseczki skręcone na końcu śrubą objęte są w środku klamrą. Jeżeli górna deseczka będzie unieruchomiona, a dolną naciskać będziemy w kierunku pokazanym strzałką, to deseczki wygną się, a końce ich podniosą się.
Zamiast deseczek, dwa paski metalu zespawane razem osadzone są w oprawce. Górny pasek metalowy wykonany jest ze stali, a dolny pasek z miedzi. Wiemy już z opisu regulacji zaworów, że metal pod wpływem ogrzewania wydłuża się. Ta własność wydłużania się metali pod wpływem temperatury jest różna dla różnych metali. Na przykład pasek stali mniej wydłuży się niż podgrzany do takiej samej temperatury pasek miedzi. W związku z tym przez podgrzewanie pasków zespawanych z dwóch różnych metali (tzw. taśma lub płytka bimetalowa) spowodujemy ich wygięcie.
Na płytce bimetalowej nawinąć można oporowy drut grzejny. W czasie przepływu prądu, drut nagrzeje płytkę, płytka wygnie się rozwierając styki. 'Rozwarcie styków spowoduje przerwę prądu w uzwojeniu grzejnym, a nie podgrzewana płytka bimetalowa wyprostuje się. Zwarte ponownie styki włączają prąd w obwód uzwojenia grzejnego i cykl powtarza się. Włączona w obwód żarówka będzie się raz zapalać, raz gasnąć. Jest to najprostszy schemat działania kierunkowskazów migowych. Częstotliwość migania powinna wynosić 70 do 110 błysków/min.
Wyginanie nagrzewanej płytki bimetalowej wykorzystane jest również do określenia ciśnienia oleju w kanałach olejowych silnika.
W kadłubie silnika wkręcony jest czujnik ciśnienia oleju. Wewnątrz czujnika, na ¡izolowanej podstawce, umocowana jest płytka bimetalowa z uzwojeniem grzejnym. Druga płytka bime¬talowa jest umocowana w obudowie wskaźnika ciśnienia oleju na tablicy rozdzielczej i połączona ze wskazówką.
Z chwilą włączenia prądu płytka bimetalowa w czujniku nagrzeje się i rozłączy styki. Rozłączanie i złączanie styków następować będzie w sposób ciągły. Jeżeli natomiast ciśnienie oleju wzrośnie to przepona podniesie dolny styk połączony z masą samochodu. Prąd w uzwojeniu grzejnym czujnika będzie płynąć dopóty, dopóki nagrzana płytka bimetalowa nie rozewrze styków. Im więcej podniesiony będzie dolny styk połączony z masą, tym dłuższe będą okresy przepływu prądu w uzwojeniu grzejnym czujnika. Z kolei im dłuższe będą okresy przepływu prądu w uzwojeniu grzejnym odbiornika, tym więcej wygnie się płytka bimetalowa wskaźnika, pociągając wskazówkę. Możemy więc stwierdzić, że wychylenie wskazówki będzie proporcjonalne do ciśnienia oleju na przeponę czujnika. Wskaźnik ciśnienia oleju wyskalowany jest w kG/cm2.
W czujniku, na izolowanej podstawce, umocowana jest płytka bimetalowa z uzwojeniem grzejnym. Przepływający prąd musi nagrzać płytkę czujnika, aby rozewrzeć styki. Ponieważ płytka bimetalowa jest równocześnie nagrzewana przez wodę, to prąd elektryczny potrzebuje już tylko „dogrzać” ciepłą płytkę.
A więc im wyższa będzie temperatura wody w silniku, tym krótsze okresy włączeń potrzebne będą do rozgrzania płytki czujnika. Jeżeli mniejsza moc prądu popłynie przez obwód czujnik-wskaźnik, to mniej nagrzeje się i wychyli płytka pociągająca wskazówkę. Wychylenie wskazówki będzie proporcjonalne do temperatury wody w silniku.
Wskaźnik temperatury wyskalowany jest w stopniach Celsjusza. Zauważymy, że we wskaźniku ciśnienia oleju wskazówka wskazywała tym większe ciśnienie, im dłuższe były okresy włączeń prądu w obwodzie czujnik-wskaźnik, a w wskaźniku temperatury wody — odwrotnie: wskazówka pokazuje tym wyższą temperaturę,« im krótsze były okresy przepływu prądu w obwodzie czujnik-wskaźnik. Należy o tym pamiętać i nie oddawać do naprawy wskaźnika temperatury, jeżeli przy zimnym silniku i wyłączonym zapłonie wskaźnik wskazuje 100 °C. Dopiero po włączeniu zapłonu prąd popłynie do obwodu wskaźnika temperatury, a nagrzana płytka bimetalowa przesunie wskazówkę na 40.
Wskaźnik poziomu paliwa działa na innej zasadzie. W zbiorniku paliwa wstawiona jest puszka z oporem. Zmiany poziomu paliwa wywołują ruchy pływaka, a przez to zmianę oporu.
We wskaźniku znajdują się dwa elektromagnesy. Elektromagnes ustalający (na rysunku po stronie prawej) jest połączony stale z masą. Elektromagnes ten przyciąga obrotowo zamocowaną sztabkę żelazną, do której jest umocowana wskazówka wskaźnika. Jeżeli poziom benzyny w zbiorniku obniży się, to opadający pływak obróci styk ślizgowy w czujniku, zmieniając w ten sposób opór. W wyniku zmniejszenia oporu, w uzwojeniu elektromagnesu odchylającego (na rysunku po stronie lewej) popłynie większy prąd, a silniejsze pole magnetyczne przeciągnie sztabkę wskazówki w stronę zera.
Jeżeli zbiornik jest pełny, pływak będzie uniesiony i włączy cały opornik do obwodu. W związku z tym zmniejszy się prąd w uzwojeniu elektromagnesu odchylającego, a prąd w uzwojeniu elektromagnesu ustalającego zwiększy się i wskazówka zostanie przyciągnięta w stronę P (pełny).
